O outro lado do espello

Hipertexto, información, biblioteca. O Pastor Eléctrico abriu un tema apaixonante, a idea de recopilar toda a sabedoría (léase información) do mundo, poñela xunta e facela accesible.O Proxecto Xanadu, que deviría na actual internet. Iso é o maior logro das novas tecnoloxías, facer accesible calquera información para todo o mundo (antes de que ninguén diga nada, si,
refírome ao mundo occidental, e si, non debería existir esta barreira entre os que temos acceso á tecnoloxía e os que non a teñen).
Cosm
O primeiro intento de recopilación universal de información, de coñecemento, foi a Grande Bibiloteca de Alexandría. Fálase dunha cifra que oscila entre 700.000 e 900.000 volumes, todos copiados a man dos orixinais, ou mercados pagando, supoño, cifras astronómicas para a época. O único que está claro historicamente é que foi fundada por Ptolomeo no século III antes da Era Común (a.E.C) Despois diso, todo son lendas. As doazóns de libros Marco Antonio a Cleopatra, o seu incendio cando Exipto cae ante o Imperio Romano. Parece que no século IV da Era Común, a Bibllioteca seguía a funcionar, fora a mesma fundada por Ptolomeo ou unha institución que a sucede. Seguramente, xa pasara a súa época de esplendor.

Os historiadores insisten moito no aspecto mítico da Grande Biblioteca. Probablemente, repítese, foi mais unha lenda creada con posterioridade sobre unha realidade mais ben modesta. A min dame igual. Eu creo que o realmente valioso da Biblioteca non é que tivera 200.000 ou 900.000 volumes, nin o seu funcionamento real. Creo que o marabilloso foi a idea que a moveu, que non se voleveu a repetir ata os nosos días, de querer recopilar todo o coñecemento do mundo, de converterse nun lugar onde científicos ( e digo ben) de toda a terra coñecida puideran estudar sen ningún tipo de restricción.

Dame igual, tamén, se se quimou con Xulio César, ou se no século IV era só unha sombra do que foi. O que tamén está claro é que foi saqueada por fanáticos cristiáns, movidos polo patriarca Cirilo, ou por Teófilo (iso tampouco me importa demasiado) e que á mestra Hipatia arrastrárona fóra do Museo e esfolárona viva. Literalmente. Arrincáronlle a pel a tiras mentres aínda estaba viva.

Nunca saberemos o que se perdeu. Coméntame FraVernero que a ciencia helenística tiña as súas propias contradiccións, os seus propios erros, e sei que ten razón. Se cadra a Biblioteca remataría por pecharse, decaería e desaparecería, xa estaba nese camiño. A fascinación que sinte Sagan, e que se reflexa en Cosmos, non é polo que foi en realidade, senón polo que representa, porque o que sabemos con seguridade é que ese saqueo e ese asasinato marcan o paso da época do coñecemento á dos libros proibidos, da tolerancia relixiosa ás persecucións cristiáns (que por certo, comezaron as súas propias persecucións en canto deixaron de ser perseguidos).

Pénsase que Hipatia estaba interesada na aínda moi incipiente tecnoloxía, e que inventou varios inxenios, entre eles un aparello para destilar a auga e unha rudimentaria máquina de vapor. Non sei, igual quedaban en nada ou pasaban desapercibidos, pero o caso é que a máquina de vapor descubriuse de novo, como moi cedo, no XVII.

A Grande Biblioteca foi o primeiro intento de hipertexto, de comunidade de sabios e científicos traballando xuntos e sen cortapisas relixiosas, á marxe do que os preconceptos da época puideran marcar. Tardamos case dous mil anos en chegar de novo a ese punto. Eu sospeito, creo, que coa destrucción da Biblioteca e do xeito de entender o mundo que simboliza, a historia do coñecemento humano retrocedeu mil anos, pero nunca o saberei con certeza.

Schrödinger era un sádico que se adicaba a torturar gatiños, total para explicar o que xa dixera Heisemberg: que a observación modifica os resultados dos experimentos. Imaxinade que metemos un gato dentro dunha caixa, onde tamén poñemos un elemento radiactivo(de onde sacamos o uranio, non ven ao caso aquí), que ten un 50% de posibilidades de desintegrarse e romper unha botella de veleno que mate ao gato. O experimento é un pouco truculento, pero a Schrödinger non parecía preocuparlle o concepto de crueldade cos animais. A pregunta é: o gato está vivo ou morto? Obviamente, o único xeito de comprobalo é abrir a caixa e mirar. Pois ben, o vello Erwin sostén que é o feito de “mirar dentro” o que decide se o gato está vivo ou morto. Ata ese momento, o becho é un gato-zombi, un nosferatu: está á vez vivo e morto.
Isto é só o paradoxo que que resulta de aplicar a mecánica cuántica a nivel cotiá, porque a teoría da relatividade só goberna fenómenos do moi grande e do moi pequeno. Acontecementos subatómicos ou intergalácticos. Como Alicia, semella medrar e encoller.
Pero igual que a teoría da relatividade impregnou as nosas vidas dende que foi enunciada, e agora todos sabemos que non se pode viaxar máis rápido que a luz, e que o tempo está misteriosamente conectado coa velocidade, o principio de incertidume cambiou radicalmente o xeito no que facemos ciencia. Despois de Heisemberg e Einstein, esfumouse a ilusión da obxectividade. Sabemos que a nosa propia observación modifica o fenómeno observado, e que nos movemos unicamente no mundo da probabilidade.
Eu aínda iría máis aló: decatámonos de que a nosa propia estructura orgánica condiciona a nosa percepción do mundo, e polo tanto o noso xeito de facer ciencia. A mente humana ten unha enorme apetencia por atopar patróns, repeticións, coincidencias. Isto pode conducir tanto á superstición e ao pensamento máxico como ao método científico; ambos baséanse en buscar relacións entre os fenómenos que observan. Pero ese xeito de proceder é algo inherente ao ser humano, non á natureza que observa. A nosa manía das clasificacións é un xeito de entendernos nós, pero non é a forma na que funciona o mundo.
O novo paradigma científico, a ciencia post-relativista, traballa con estas premisas: probabilidade, modificación pola observación, principio de incertidume. Diferénciase radicalmente da ciencia clásica pre-relativista, que aspiraba a abarcar o mundo nunha soa ollada obxectiva e absoluta. Fixémonos máis humildes.
P.S: o debuxo saqueino de aquí, teñen deseños moi coñeros.

“Imos xogar a que hai un xeito de atravesar o espello; a que o cristal se volve brando, como se fora de gasa, e que podemos pasar a través”.

Dende sempre profesei polas matemáticas un amor oculto e non correspondido. Oculto, porque as reaccións dos demáis cando dis que che gustan as matemáticas son de espanto, como se tiveras algún tipo de tendencia estraña e desaconsellable, ou de incredulidade. Non correspondido, porque nunca chegamos a comprendernos unha á outra. Ela pedía demasiado, unha disposición e unhas cualidades que eu non posúo, e eu acabei adicándome a outra cousa, na que o meu contacto con ela é escaso e formal. Cando nos atopamos, saudámonos cortesmente. Pero eses grandes romances deixan unha pegada de por vida. Cando quero lembrala, érgome furtivamente e saco do seu escondedoiro “A Través do Espello, e o que Alicia atopou ao Outro Lado”

Non quero poñerme Matrix, pero ás veces penso que as actuacións na Internet teñen un pouco esa característica carrolliana, e máis concretamente atravesoespecular: trátese dun mundo firmemente conectado coa realidade e dependente dela, real á súa vez e rexido por un conxunto de normas semellante pero non necesariamente igual ao do mundo “real”. Polo mesmo, cada persoa ten o seu correlato dentro do espello, que somos indubidablemente nós (quen se non?) pero que ao mesmo tempo somos lixeiramente diferentes. Eu son A Raíña Vermella dentro do espello, pero fóra do espello son a gata negra de Alicia, e ningunha é máis real que a outra.