Navegación por
Etiqueta: Richard Dawkins

O rottweiler de Darwin (II)

O rottweiler de Darwin (II)

Para o señor Mira, que entrou o outro día no Espello, comeu unha berenxena rechea, e cando marchou deixou todo emporcallado destas ideas, que non hai quen as quite. E mira que lles freguei con Mistol, e nada.

Como dicía no post anterior, preocúpame esta tendencia da esquerda mais moñas de amosar unha absurda tolerancia cara a ideas disparatadas ou absurdas no nome do dereito de cada cal a opinar. Pero aínda me preocupa mais a tendencia da dereita mais reaccionaria a apropiarse do discurso científico, deixando aos científicos de esquerda loitar entre dúas augas: os seus propios compañeiros da esquerda mirándoos con desconfianza por empregar argumentos científicos e polo tanto sospeitosos de reaccionarios e os outros científicos de dereitas pensando que son chamáns con cascabeis polas súas ideas esquerdistas e polo tanto sospeitosas de anticientíficas. E unha calexa sen saída na que moit@s nos atopamos case que a diario: únome aos fachas que pensan coma min no profesional, ou aos homeópatas que pensan parecido a min no político? A miña resposta é: a ningún dos dous, aínda que sexa unha postura incómoda, e recades maiormente leña por ambas partes.

Para poñer un exemplo xeral do problema, ocórreseme o caso, do que fala o propio Dawkins, do chamado darwinismo social, que ven sendo a xustificación capitalista das súas aberracións baseándose nunha lectura igualmente aberrante de Darwin. Basicamente trátase de que, xa que a natureza funciona así, a sociedade faino do mesmo xeito. Non porque deba ser así, senón sinxelamente porque así é como as cousas son. O capitalismo, dende este punto de vista, non sería un sistema económico en contraposición a outros posibles sistemas, senón a forma natural na que funciona o mundo. O forte gaña, o feble perde e morre de fame. Conclusión secundaria: calquera outra idea sobre un sistema económico diferente ou alternativo é ideoloxía, en contraposición ao capitalismo, que é a realidade.

Non fai falla que explique aquí como de nociva e retorcida é esta idea, que nos condena a tod@s @s que pensamos que hai cousas que cambiar á condición de exaltad@s ou inxenu@s, no mellor dos casos. Pero si vou poñer un exemplo de como funciona esta falacia paralóxica: a inicios do século XX, co descubrimento dos antibióticos, apareceu a posibilidade de curar a sífilis. Por estraño que nos pareza hoxe, isto xerou unha forte resistencia, ante a idea de que os pecadores que contraían a sífilis por actividades lúbricas e por outra banda bastante divertidas se libraran de rositas do problema. Por suposto, o sentido común impúxose e a sífilis está practicamente erradicada en Europa. Pois ben, este feito está ao mesmo nivel que a idea que sostén o darwinismo social: o feito de que algo sexa así (a sífilis contráese por contacto sexual co portador e é potencialmente letal sen tratamento) non quere dicir que deba ser así (imos deixa á xente morrer de sífilis, porque é o xeito no que as cousas son).

A idea do darwinismo social forma parte desa tendencia tan postmoderna e tan chachi do chamado “discurso cero”, que consiste en situar certas ideas no punto teórico da neutralidade, en oposición a outras ideas “politizadas”. Segundo isto, o liberalismo económico é neutro, pero as doutrinas socialistas ou comunistas son partidistas ou ideoloxía. O nacionalismo español é neutro pero os nacionalismos periféricos están ideoloxizados. Creo que xa pillades por onde vai a cousa, non si? O truco, o paraloxismo, ou mellor aínda, o sofisma que oculta o pensamento cero é a identificación (consciente e interesada, por certo) entre a descrición dos feitos e o “debe ser”. Como a xente morre de sífilis, a xente debe morrer de sífilis. Descubrir e describir a espiroqueta da sífilis, e constatar que a penicilina a destrúe, é científico, pero empregar este coñecemento para curar a sífilis sería inadmisiblemente sesgado e partidista. Cada día, como individuos  e como especie, decidimos modificar cousas que inicialmente eran doutro xeito. O que decidimos modificar e o que non, é necesariamente ideoloxía.

P.D: a segunda imaxe corresponde a unha das sagas de X-Men, a Era de Apocalipse, un universo alternativo no que impera un darwinismo social extremo. E Cíclope é dos malos!

O rottweiler de Darwin (I)

O rottweiler de Darwin (I)

En 1882, Henry Huxley, co-descubridor da teoría da evolución, leva a ombros o cadaleito de Darwin, demostrando que na investigación científica non todo é competencia despiadada. Huxley chegou á mesma conclusión que Darwin pouco antes da publicación da Orixe das Especies, e escribiulle facéndoo partícipe dos seus traballos. Darwin mencionou os estudos de Huxley no seu libro, e así comezou unha colaboración prolífica e intensa, que lle valeu a Huxley o apodo de Darwin’s Bulldog, por defender o darwinismo con apaixonamento nos debates nos que o mestre, xa ancián, non podía estar presente.

Darwin necesitou no seu momento un defensor mais novo e enérxico ca el mesmo, sobre todo sendo a súa teoría tan incómoda e revolucionaria como resultou. Os tempos de Darwin e Huxley non son os nosos, pero semella que o mestre continúa a precisar defensores.

Richard Dawkins tamén gañou por méritos propios o alcume de Darwin’s Rottweiler, en recordo daquel outro apaixonado defensor do darwinismo. Un alcume, por outra banda, que se nalgún momento pretendeu ser ofensivo, resulta en realidade profundamente afagador. É necesaria hoxe por hoxe unha defensa da evolución tan enérxica como a que levou a cabo no século XIX o primeiro bulldog de Darwin? Pois por desgraza, e aínda que pareza incrible, semella que si. Se cadra no ámbito europeo resúltanos estraño que algueń poña en dúbida a evolución, pero o 40% dos estadounidenses cren no deseño intelixente, e as cifras elévanse arrepiantemente cando se trata de Sudamérica.

En calquera caso, tamén en Europa cocemos fabas, e aínda que aquí non estea tan en boga o creacionismo, non estamos libres tampouco dunha certa visión relativista do coñecemento científico, e dunha mal chamada tolerancia relixiosa que nos leva a dicir que debe ser respectada calquera idea, por disparatada que sexa, se se expresa como un dogma de fe. Como dixo Dawkins: “sostemos a conveniente ficción de que as opinións relixiosas posúen certa clase de dereito a ser respectadas automaticamente e sen cuestionamentos”. Dende a propia esquerda, ás veces temos medo de parecer dogmátic@s ou reaccionari@s cando defendemos argumentos científicos e o seu valor de feito demostrado por riba de opinións, crenzas ou ideas pseudocientíficas. Semella que é de mal gusto facer notar que non, non é unha opinión, e non, a ciencia non é equiparable a outras formas de coñecemento “revelado”, pola sinxela razón de que a ciencia funciona. Outra frase gloriosa de Dawkins: “As teorías sobre a creación do ser humano anteriores a 1859 (en referencia á data de publicación da Orixe das Especies) están moi ben, salvo porque non son certas”. Se alguén defende unha opinión contraria á selección natural, está no seu dereito de facelo, só que non é certa! E o mesmo vale para a cristaloterapia, a homeopatía, a terra plana ou a arca de Noé. Estás no teu dereito de crelo, pero non é certo!

Así que, polo que a min respecta,á pregunta de se é necesario un ateísmo militante, a respota é: por suposto. Non serve de nada esta actitude falsamente tolerante que se nos quere obrigar a adoptar. Neste tema, non se trata de tolerancia ou intolerancia, senón de feitos comprobados e outros que non o están. Hai que dar a batalla, entrar nos debates e converternos tod@s, un pouco en rottweilers de Darwin, ou do pensamento científico se o preferides, dende unha postura de esquerdas e progresista, e non permitir que o fundamentalismo relixioso, a supersitición ou as paraciencias nos gañen a partida porque non puxemos a suficiente paixón en defender as nosas posturas. Como di o rottweiler, é tempo de enfadarse.

Estratexia Evolutivamente Estable

Estratexia Evolutivamente Estable

“Unha galiña non é mais ca un medio do ovo para crear mais ovos”

Falaba no anterior post R.R. sobre Richard Dawkins, a quen eu coñecía non tanto como insigne ateo (ou brigth, que queda mais cool) senón como evolucionista de pro. Claro que unha cousa vai coa outra. A teoría do Xen Egoísta postula que a unidade básica da supervivencia dos mais aptos non é o individuo, senón o xen, e que os organismos non son senón máquinas que estes empregan para replicarse. Isto explica, por exemplo, as conductas altruistas cara membros da nosa familia, xa que comparten carga xenética con nós, ou o especismo, é dicir, que os individuos beneficien aos membros da súa especie a expensas doutras. Que nos dea mais pena un gato que unha mosca, porque está mais próximo xenéticamente a nós. Unha conducta que reporta beneficios para unha determinada carga xénica sobre outra diferente convírtese nunha EEE, unha estratexia evolutivamente estable, que se perpetuará xeración tras xeración porque serve aos maquiavélicos propósitos do xen: dominar o mundo (riso diabólico).

Nunha primeira instancia, esta teoría ten dúas lecturas complementarias : implica un determinismo xenético total, sen deixar sitio para a vontade individual nin para a autoconsciencia, e por outro lado unha visión totalmente aleatoria e digamos, non lineal da evolución. O ser humano non sería superior aos insectos, tendo en conta que as cascudas levan aí cen millóns de anos, ocupan todo o planeta e a súa carga xenética sobreviviu.

A min gústanme ou non as teorías un pouco en relación a como encaixen na miña forma, un tanto cínica, de ver o mundo. Neste caso, unha evolución sen unha fin, sen un obxectivo, gústame. Gústame porque un obxectivo implica unha dirección, unha dirección implica un plan e un plan implica algo ou alguén que o planifique. É un creacionismo disfrazado de evolucionismo, como un xeito de asumir a creación intelixente pero con mais voltas. E non. Grazas pero non, grazas. Igual é un pouco duro pensar que estamos aquí por casualidade, que isto non vai a ningures en concreto e que non somos o cumio, gloria e ornato da evolución, pero paréceme moito mais honesto. Ademáis, non cambia demasiado o feito de que estamos aquí, e imos pasar un tempiño.

A segunda parte, o do determinismo, non o vexo tan claro. Asumo que a intelixencia é un plus evolutivo, un xeito de adaptarse ao medio para un becho extraordinariamente feble e desvalido, pero unha vez que chegamos a ter autoconsciencia, non teño claro até que punto non nos estamos saíndo do curso normal da evolución. Para ben e para mal. Para ser altruísta con persoas ás que non coñecemos ou para cargarnos aos nosos familiares directos. É a intelixencia unha estratexia evolutivamante estable?