Navegación por
Etiqueta: neuroloxía

Produciuse un erro inesperado

Produciuse un erro inesperado

Cando tiña dez ou once anos, a miña profe de ximnasia (perdón, Educación Física) tiña un método de humillación pública favorito, que consistía en facernos subir por unha corda con nós e despois deixarnos caer sobre un montón de colchonetas. Supoño que en realidade non era tanto, pero a min parecíame altísimo. Parecíamo mentras subía, porque me mancaba nas mans coa corda, e parecíamo aínda mais cando tiña que saltar dende aló arriba. Pero saltaba, claro. Custárame demasiado desfacerme do estigma da chapona paquete como para botalo todo pola borda por unha corda de nós.

Así que alí estabamos, vendo como cada un de nós subía e caía dende o teito do ximnasio, cando unha das rapazas caeu cun golpe que soou especialmente seco e a profe achegouse algo alarmada (pregúntome até que punto aquel exercicio tipo marines era legal) e preguntoulle se estaba ben. E a nosa compañeira contestou cun galimatías incomprensible. Coma cando xogabamos a cantar en inglés de mentira, que en realidade non dicías nada, só imitabas o son.

Ao primeiro non nos decatamos do que pasaba, pero a mestra púxose lívida, volveu preguntarlle, sacudíndoa polos ombros, e ela volveu falar incomprensiblemente, e entón todos caímos na conta de que non estaba de coña, e sobre todo, de que non se decataba de que non estaba dicindo nada con sentido. Foi bastante arrepiante, así que non quero nin pensar como sería para a profe de adestramento militar, digo de educación física. Por sorte, aquilo durou só un par de minutos e a nena volveu falar normal, estrañadísima de que todos a miraramos con cara de pánico e de que a profe, que en xeral era unha borde, estivera tan contenta de que non lle pasara nada, en vez de berrarlle por inútil.

Cando cheguei á casa, abalanceime sobre o meu “Érase una vez el cuerpo humano” en busca de respostas, pero non as atopei, porque aquilo excedía a miña obra de cabeceira, e eu daquela aínda non tiña unha Anatomía de Grey, que era o que me facía falla. Pero na miña pequena mente atea había un razonamento novo:

1. O golpe fixera que algo dentro do cerebro se desconectara momentaneamente, e ese algo tiña que ser o centro da fala.
2. Se a fala podía desconectarse, entón seguro que outras funcións tamén.

Moito despois souben que iso tiña o fermoso nome de afasia fluente, e que a miña intuición era correcta. E tamén souben doutras funcións desconectadas, coma no caso de Phineas Gage, ao que lle atravesou unha barra de ferro o cranio e milagrosamente sobreviviu. Pero cando se recuperou, a súa familia comprobou horrorizada que, literalmente, non era a mesma persoa. O tipo tímido e recto volvérase unha especie de psicópata desalmado. Comezaron a chamarlle “no more Gage”, porque realmente, xa non era Gage.  O que se desconectou foi a personalidade, os valores, a moral. Así de simple. O que somos é unha pequena porción na parte anterior do cerebro, un circuito que nalgún momento da evolución comezou a ser consciente de si mesmo, e sen el somos iguais ca un reptil ou unha planta de interior, no que a personalidade se refire. Se algúen se pregunta que é ou canto pesa a alma, eu xa teño a miña propia resposta: é unha rede reverberante de neuronas, e pesa mais ben pouco, aínda que non sei se exactamente 21 gramos.

 

Futurismo now

Futurismo now

Imaxina que entras nunha sala branca e luminosa, déitaste nunha camilla, pechas os ollos e lembras, de forma incriblemente vívida, un feito da túa vida, case como se o experimentaras de novo. Un recordo aleatorio, arbitrario (un día no que camiñas cara ao colexio e chove, por exemplo) ou o recordo que ti escollas. O día no que pasou aquilo que cambiou a túa vida. Podes lembralo todo, as cores, os aromas, as sensacións, incluso cousas que nese momento non fuches consciente de percibir. Que recordo escollerías?

Isto podería ser o argumento dun filme de ciencia ficción (de “Días Estraños”, por exemplo) ou podería estar a piques de ocorrer. Están pasando cousas asombrosas cunha técnica cirúrxica para o tratamento do Parkinson, a estimulación cerebral profunda.  A técnica en si semella xa bastante sci-fi, porque consiste en implantar uns electrodos na parte inferior do cerebro do paciente, namentres este sigue consciente, para que poda contar o que sinte en cada momento. O cerebro non ten sensibilidade, porque a natureza non preveu que puidesemos chegar aí dentro. Se os electrodos tocan no sitio xusto, a persoa con enfermidade de Parkinson deixa de tremer. Tamén se emprega para diminuír o apetito en pacientes con obesidade, estimulando outra zona. Pero de casualidade, durante o proceso, o electrodo tocou nun punto do cerebro que gardaba un recordo. Un, concretamente. Aleatorio e banal. Así que o operado (esperto, recordade) di “ei, estame pasando unha cousa rarísima. Estou lembrando moi intensamente un día que estaba nun parque cuns colegas, cando tiña vinte anos. Lembro até que roupa levaba, se tiña frío ou calor. É como se pasara onte. Non, é case como se estivera pasando agora”. E, cerebralmente, está pasando.

Aínda non temos a tecnoloxía para escoller os recordos, nin para que a ECP sexa inocua, pero a posibilidade que se abre é tremendamente suxestiva e estraña. Pagaríamos por eses recordos? Poderíanse rexistrar, gravar? Estimularía tamén a memoria anterógrada, a nosa capacidade de fixar recordos novos? A ciencia ficción está comezando a ser ciencia a secas.  P.D: grazas, meu.

Corpo aberto

Corpo aberto

Unha noite, en certo pub, o grandísimo Quico Cadaval ensinounos a diferenza entre posesión e corpo aberto, que toda persoa minimamente culta debera coñecer, sobre todo porque nunca se sabe cando pode ser unha posuída, e convén ter claros os conceptos. Aínda que a explicación de Quico era moito mais desternillante, e incluía un coche, unha pipa e unha escena tipo Tarantino, basicamente a diferenza radica en que a posesión ocorre sen o consentemento do posuído, namentres que no corpo aberto, un vivo préstase a albergar a alma dun morto, pero mantendo o control sobre os seus propios actos.

Pois ben, en Estocolmo conseguiron reproducir, ciencia mediante, algo moi semellante á idea xenuinamente galega de corpo aberto. Cando o vin, imaxinei inmediatamente algo semellante a Como ser John Malkovich, reptando por un túnel até o cerebro do elixido para rematar na cuneta da autopista New York-New Jersey. Pero non. A cousa é tan sinxela como acoplar unhas cámaras á cabeza do “posuído”, que se moven conforme uns sensores na cabeza do “posuidor”, de xeito que, ao mover a cabeza, abarcamos o campo de visión do outro no canto do propio. Se nese campo entra algo que contacta co corpo do posuído, e a zona correspondente ao corpo do posuidor é estimulada correlativamente, a sensación de que estamos noutro corpo é total. É incrible o doado que resulta enganar ao noso cerebro.

Aínda que as aplicacións aínda non están moi claras, a min véñenseme á cabeza pelis como Días estraños e a posibilidade de vivir experiencias alleas como se foran propias, pero sen o risco potencial que entrañan. Facer puenting, ir ao espazo, viaxar… Pero coido que o mais desconcertante pode ser sinxelamente a experiencia de ter outro corpo, incluso un corpo doutro sexo ou outra cor. Se cadra unha das posibles aplicacións é didáctica.

Neurodoping

Neurodoping

Hai unhas semanas topei con esta noticia na prensa, e levo dende entón dándolle voltas. Para os vagos que non abrides os enlaces: Jonathan Eisen, un biólogo estadounidense, lanzou á marea de Internet unha broma con moita chicha. Un suposto organismo oficial controlaría que os científicos non utilizaran sustancias dopantes que permitiran mellorar o rendemento intelectual. Segundo a noticia, un 20% dos cieníficos, nunha enquisa realizada por Nature, recoñecían tomar sustancias para incrementar a concentración ou diminuír a necesidade de sono.

Aínda que só sexa unha broma (pouco inocente, por outra banda) abre unha pregunta interesante. Por exemplo, tomar anfetaminas para un exame é igual que copiar? Pero se se descubrise unha sustancia que aumenta a intelixencia, esa intelixencia sería “de segunda”? Ou se cadra non unha sustancia, senón algún tipo de implante informático que funcione como unha ampliación de memoria? (Este post comeza a parecer unha ovella eléctrica).

En calquera caso, un 20% paréceme unha cifra ridícula. Eu estaría por asegurar que o 100% toman sustancias que melloran o rendemento, aínda que sexan megadoses de cafeína. É iso doping?

Despois de moito pensalo, teño a miña resposta, que non ten por que ser válida para ninguén mais: non é doping porque o coñecemento non é un deporte. Nas competicións deportivas, o único que está en xogo é a propia victoria, pero non se acada nada que sexa valioso en si mesmo. No que toca a ciencia, un descobremento pode cambiar a vida das persoas, e iso é valioso con independencia de quen (ou en que estado, ou con que axudas) o consiga. Velo como unha mera competición é pervertir por completo o sentido da investigación científica.